2. 09. Zajęcie Podola przez Polaków, 1430 r.
Nikomu, nie było tajno, że sam Władysław król polski powodem był nieszczęścia i sobie, i swoim, gdy z miłości braterskiej w ręce książęcia Świdrygiełły złożył rządy wielkiego księstwa litewskiego, wbrew postanowieniom i prawom przez siebie nadanym, i bez zasięgnięcia rady panów królestwa polskiego i Litwy.
Zdawało się, że książę Świdrygiełło już się był uspokoił i wytrzeźwiał z szału; ale świeża wiadomość otrzymana z Podola podżegała go na nowo; żal połączył z obrazą i gniewem. Paweł bowiem biskup kamieniecki, Polak z niskiego rodu pochodzący, tudzież panowie ziemi podolskiej, Hryćko Kirdejowicz, Teodoryk, Michał i Muziło bracia rodzeni z Buczacza, Kruszyna z Łalowa, skoro powzięli wiadomość o śmierci księcia Witolda, zjechali się w Kamieńcu, a wezwawszy i zwabiwszy na rokowanie starostę zamku, który się nazywał Dowgird [Doygerd], wojewodę wileńskiego, jednego z panów litewskich, do którego jeszcze była nie doszła wieść o zgonie księcia Witolda, zamek Kamieniec, po wydaleniu z niego i uwięzieniu starosty, jako siłą i liczbą przemożniejsi, opanowali i zajęli pod władzę królestwa polskiego. I nie tylko rzeczony zamek, ale i inne zamki podolskie, podówczas dzierżone przez Litwinów, owładali. Od tego czasu ziemia podolska, która się rozmaitymi szczyciła przywilejami, w prowincję polską została zamieniona i do królestwa polskiego wcielona. Zżymał się książę Świdrygiełło, gdy mu o tym doniesiono; i nie tylko sam książę, ale wszyscy sarkali Litwini, jakoby utracili ziemię dziedziczną, chociaż ta należała do królestwa polskiego, i tylko dożywotnim prawem dana była książęciu Witoldowi. Zaczem podrażniony książę Świdrygiełło, stał się jaszcze zuchwalszym i znieważał zelżywie nie tylko samego króla, ale i wszystkich Polaków. A ilekroć wspomniał o utracie ziemi podolskiej, co go do wściekłości pobudzało, biegał jak szalony i wpadał do komnaty królewskiej, gdzie wszyscy dworzanie na straży czuwali, miotał się z zuchwałością i zarówno króla, jak i panów polskich znieważał wyrzutami, że mu wydarli ziemię podolską.
Długosz, Opera omnia
Polska w okresie monarchii stanowej 1346-1454. Wybór tekstów, oprac. R. Heck, Warszawa 1955, str. 120-121
A. Na podstawie źródła oraz wiedzy pozaźródłowej wyjaśnij, kim był Świdrygiełło i jaką pełnił rolę na Litwie w okresie, którego dotyczy tekst źródłowy.
B. Wyjaśnij okoliczności i zajęcia przez wojska polskie Podola.
C. Przedstaw następstwa wkroczenia wojsk polskich na Podole.