3. 1. Wojna secesyjna w Stanach Zjednoczonych
I. Zróżnicowanie stanów
1. Dualizm społeczno-gospodarczy
a. stany północne
– gospodarka kapitalistyczna, opierająca się na pracy najemnej
– rozwinięty przemysł, transport i bankowość
– dążenie do stosowania ceł ochronnych i budowy silnego rynku
– dominującą formą gospodarki rolnej - farmy
b. stany południowe
– wielkie plantacje opierające się na niewolniczej pracy Murzynów
– silne związki z rynkami europejskimi
2. Sprzeczne cele polityczne
a. problem niewolnictwa
– abolicjonizm w stanach północnych
– dążenie do zachowania niewolnictwa w stanach południowych
b. sprzeczne koncepcje ustroju państwa
– dążenie do wzmocnienia unii w stanach północnych
– dążenie do zachowania konfederacji w stanach południowych
c. dążenie do zachowania równowagi liczebności stanów „wolnych” i stanów „niewolniczych”
d. podziały polityczne
– Partia Demokratyczna – wywodziła się z Partii Antyfederalistycznej i Partii Demokratyczno-Republikańskiej
– Partia Republikańska – republikanie, zwolennicy liberalizmu i abolicjonizmu
II. Wybuch wojny secesyjnej
1. Sprawa Johna Browna
a. inspirator powstania niewolników w stanie Wirginia
b. został ujęty i skazany na śmierć
c. egzekucja Browna przyczyniła się do zaostrzenia konfliktu w sprawie niewolnictwa
2. Zwycięstwo w wyborach prezydenckich w 1860 r. republikanina Abrahama Lincolna – zwolennika zacieśnienia unii
3. Secesja
a. wystąpienie z Unii 11 stanów południowych
b. utworzenie przez nie nowego państwa – Skonfederowane Stany Ameryki
– prezydentem Jefferson Davis
– stolca w Richmond w stanie Wirginia
– konstytucja niemal identyczna z konstytucją USA, ale gwarantująca szeroką autonomię stanom
4. Potencjał walczących stron
a. Unia:
– 23 stany
– 22 mln mieszkańców
– rozwinięty przemysł, kolej, flota wojenna
– rozwinięta flota wojenna
– mobilizacja 2-milionowej armii
b. Konfederacja
– 11 stanów
– 9 mln mieszkańców
– gospodarka rolna, słabo rozwinięty przemysł
– mobilizacja 850 tys. żołnierzy
III. Działania wojenne
1. Początek wojny secesyjnej – atak wojsk Konfederacji na wierny Unii Fort Sumter – 12 IV 1861 r.
2. Bitwa nad Bull Run – 21 VII 1861 r. – zwycięstwo konfederatów
3. Ofensywa gen. Roberta Lee na wschodzie
4. Działania prezydenta Abrahama Lincolna
a. Ustawa o osadnictwie – przyznanie obywatelstwa i ziemi przyszłym imigrantom w zamian za służbę w wojsku
b. Proklamacja emancypacyjna – zniesienie niewolnictwa we wszystkich zbuntowanych stanach
5. Działania zbrojne w 1863 r.
a. bitwa pod Gettysburgiem – 1-3 VII 1863 r. – porażka wojsk Konfederacji gen. Roberta Lee
b. zdobycie przez wojska Unii gen. Ulyssesa Granta twierdzy Vicksburg – opanowanie doliny rzeki Missisipi
c. działania ofensywne wojsk Unii
– wiązanie głównych sił konfederatów przez wojska gen. Ulissesa Granta
– atak od zachodu wojsk Unii pod dowództwem gen. Williama Shermana – taktyka „spalonej ziemi”
– zdobycie Richmond przez wojska Północy – 2-3 IV. 1865 r.
d. kapitulacja wojsk Konfederacji w Appomattox – 9 IV 1865 r.
IV. Skutki wojny secesyjnej
1. W wojnie poległo:
– 360 tys. żołnierzy Unii
– 330 tys. żołnierzy Konfederacji
– znaczne straty wśród ludności cywilnej – totalny charakter wojny
2. Śmierć prezydenta Abrahama Lincolna w wyniku zamachu – 14 IV 1865 r.
3. Zniesienie niewolnictwa
a. trudna sytuacja Murzynów
– analfabetyzm
– bezrobocie
b. działalność Ku Klux Klanu
V Stany zjednoczone po wojnie secesyjnej
1. Wzrost liczby ludności w wyniku licznej imigracji
2. Rozwój terytorialny – włączenie 17 nowych stanów
3. Intensywny rozwój gospodarczy kraju
a. rozwój przemysłu
b. rozwój transportu – budowa transkontynentalnej linii kolejowej
5. W polityce zagranicznej – zasada izolacjonizmu