Główne warunki II pokoju paryskiego z 20 listopada 1815 r.

Art. 1

Granice Francji zostają takie, jakie były w r.1790, z wyjątkiem obustronnych zmian podanych w tym artykule. [Francja utraciła m. in. na rzecz: Holandii twierdze Philippeville i Marienburg; Prus: Saarbrücken; Austrii: Landau z okolicą; Bawarii: resztą Sardynii, Sabaudię; Genewy: część krainy Gex].

Art. 2

Twierdze i okręgi, które według poprzedniego artykułu nie mają już należeć do obszaru francuskiego, zostaną odstąpione mocar­stwom sprzymierzonym   (...).

Art. 4

Kontrybucja, którą Francja ma uiścić mocarstwom sprzymierzonym jest ustalona na sumę 700 milionów franków   (...).

Art. 5

Ponieważ stan niepokoju i wrzenia występuje we Francji po wielu gwałtownych wstrząsach, zwłaszcza po ostatnim upadku, mimo ojcow­skich zamierzeń króla i dobrodziejstw, które stały się udziałem wszystkich klas jego poddanych przez wprowadzenie karty konstytu­cyjnej, dla bezpieczeństwa państw sąsiednich są konieczne środki przezorności i zawczasu powziętej rękojmi, podobnie uznano za nie­zbędne na określony czas stanowiska wojskowe na granicach Francji osadzić pewną liczbą wojsk sprzymierzonych, z wyraźnym zastrzeże­niem, że ta okupacja nie ma przynieść ujmy zwierzchnictwa Jej Arcychrześcijańskiej Mości ani stanowi posiadania, które niniej­szym układem zostały uznane i potwierdzone. Liczba tych wojsk nie ma przekraczać 150 000 ludzi. Dowódcę tej armii zamianują mocar­stwa sprzymierzone (...). Najdłuższy czas trwania tej wojskowej okupacji ustalono na pięć lat. Mozę ona również wcześniej się skończyć, jeżeli władcy sprzymierzeni po upływie trzech lat w po­rozumieniu i z JKMcią Królem Francji położenie wzajemnych intere­sów oraz postępy, które poczyni odbudowa porządku i spokoju we Francji, dojrzale rozważą i zarazem uznają, że ustąpiły podstawy

do stosowania tych zarządzeń. Jakkolwiek jednak wypadłby wynik tej narady, po upływie lat pięciu wszystkie twierdze i stanowi­ska, obsadzone przez wojska sprzymierzone, będą bez dalszej zwło­ki opróżnione i przekazane Jej Arcychrześcijańskiej Kości albo jej dziedzicom i następcom.

Art. 10

Wszyscy jeńcy i zakładnicy   (...) mają być odesłani w najkrótszym czasie. To samo dotyczy jeńców, wziętych przed układem z 30 maja 1814 r.

za: I. Rusinowa, R. Wituch, Teksty źródłowe do dziejów powszechnych XIX wieku, Warszawa 1981, str. 111-112

A. Na podstawie wiedzy pozaźródłowej wyjaśnij genezę zawarcia cytowanego traktatu pokojowego.

B. Porównaj warunki II traktatu paryskiego z warunkami pierwszego traktatu paryskiego.

C. Wyjaśnij powody, dla których we Francji została ustanowiona czasowa okupacja wojskowa.