3. 7. Przemiany w życiu politycznym i nowe ideologie polityczne

I. Postępy demokratyzacji życia politycznego

1. Rozszerzenie zasięgu praw politycznych i wolności obywatelskich

a. stopniowe poszerzanie grona osób posiadających prawa obywatelskie (ograniczanie cenzusów)

b. upowszechnianie się zasady tajności wyborów

c. gwarancje praw obywatelskich

– wolność osobista

– równość wobec prawa

– wolność słowa i wolność druku

– nienaruszalność majątku

d. kurialny system wyborczy (obowiązywał w Austro-Węgrzech)

2. Rozpowszechnienie się systemów parlamentarnych

a. proces rozszerzania kompetencji parlamentów

b. stopniowe ograniczanie zakresu władzy monarszej

3. Rozpowszechnienie się zasady trójpodziału władzy:

a. ustawodawcza

b. wykonawcza

c. sądownicza

II. Rola partii politycznych

1. Dwie tradycje partii politycznych

a. brytyjska – wywodząca się z angielskiego parlamentaryzmu

– torysi – konserwatyści

– wigowie – liberałowie

b. francuska – wywodząca się z klubów politycznych z okresu wielkiej rewolucji

2. Pierwsze nowoczesne partie polityczne w Anglii

a. Partia Konserwatywna

b. Partia Liberalna

c. Partia Pracy

III. Ruch robotniczy

1. I Międzynarodówka

a. wzrost popularności poglądów Karola Marksa

– socjalizm naukowy/komunizm

– wiodąca rola klasy robotniczej – proletariatu

– internacjonalizm

– dążenie do rewolucji

– dążenie do budowy komunizmu

b. alternatywne nurty socjalistyczne

– Jean Blanc – tworzenie warsztatów narodowych

– Louis Blanqui – dążenie do rewolucji przeprowadzonej przez zawodowych rewolucjonistów

c. anarchizm

– Pierre Proudhon – dążenie do likwidacji państwa jako formy organizacji społeczeństwa

– Michaił Bakunin

2. Utworzenie I Międzynarodówki – 1864 r.

a. organizacja zrzeszająca przedstawicieli ruchu robotniczego różnych państw

b. przywódcza rola Karola Marksa

c. konflikt między komunistami a anarchistami – wykluczenie Bakunina i jego zwolenników z I Międzynarodówki

3. Podział ruchu robotniczego

a. powstanie II Międzynarodówki – Fryderyk Engels – 1889 r.

b. socjaldemokracja

– rewizjonizm – Eduard Bernstein

– reformizm – Karl Kautsky

c. komunizm

– dążenie do obalenia systemu kapitalistycznego i demokratycznego w drodze rewolucji

– wprowadzenie dyktatury proletariatu

– nacjonalizacja całej gospodarki

d. ruch robotniczy w Niemczech

– Socjaldemokratyczna Partia Niemiec (SPD)

– Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec (USPD) – działalność Karla Liebknechta i Róży Luksemburg

IV. Komuna Paryska

1. Klęska Francji w wojnie z Prusami (1870-1871 r.)

2. Obalenie monarchii i proklamacja III Republiki Francuskiej

a. utworzenie Rządu Obrony Narodowej

– podpisanie traktatu pokojowego z Prusami

– przeprowadzenie wyborów do Zgromadzenia Narodowego (zwycięstwo monarchistów)

b. utworzenie rządu Louisa Thiersa

3. Wybuch powstania w Paryżu

a. opuszczenie miasta przez wojska wierne rządowi

b. powołanie przez powstańców Komitetu Centralnego Gwardii Narodowej

c. przeprowadzenie wyborów powszechnych – zwycięstwo radykalnych republikanów

d. powołanie władz

– Komuna Paryża – rewolucyjny parlament

– Rada Komuny Paryża – rząd rewolucyjny

e. reformy Komuny Paryża

– uspołecznienie fabryk

– równouprawnienie kobiet

– laicyzacja państwa i konfiskata majątków kościelnych

– laicyzacja szkoły

– skrócenie dziennego czasu pracy i ustalenie płacy minimalnej

4. Stłumienie Komuny Paryskiej

a. bezwzględny charakter walk

– rozstrzeliwanie komunardów i cywilów podejrzanych o popieranie komuny przez wojska rządowe

– rozstrzelanie zakładników przez komunardów

b. bilans Komuny Paryskiej

– poległo 900 żołnierzy oddziałów rządowych

– poległo ok. 30 tys. komunardów i cywilów

– uwięziono ponad 43 tys. osób

V. Powstanie chrześcijańskiej demokracji

1. Ogłoszenie przez papieża Leona XIII encykliki Rerum novarum – 1891 r.

2. Społeczna nauka Kościoła

– odrzucenie marksistowskiej walki klas

– odrzucenie liberalizmu gospodarczego

– zasada solidaryzmu społecznego

– apel o tworzenie społecznych stowarzyszeń katolickich

– starania o poprawę warunków pracy pracowników najemnych

3. Tworzenie chrześcijańskich związków zawodowych

4. Powstawanie chrześcijańskich partii politycznych – chadecja

VI. Narodziny nacjonalizmu

1. Powstawanie państw narodowych

2. Szowinizm

3. Antysemityzm

4. Syjonizm

a. Theodor Herzl

b. I Światowy Kongres Syjonistyczny – 1897  r.