Memoriał Kan-ju-wei z 10 XII 1888 r.
Groźba Japonii, która myśli o Korei. Groźba Rosji, która buduje koleje i zagraża Mandżurii. Groźba Anglii, która przez Birmą zagraża prowincji Yunnan, zwraca oczy na Tybet. Groźba Francji, która zdobyła Tonkin, buduje koleje, podnosi handel, prowadzi agitacją w Yunnan i Kwang. Nasze ośrodki obrony są słabe, a cudzoziemcy żeglują po naszych rzekach i mogą przerzucić swe wojska do wnętrza kraju. Potrzeba reform, potrzeba wzmocnić państwo. Rząd chiński jest słaby, urzędy mają zbyt wielu urzędników. Urzędy są złe, brak fachowców, zaniedbane jest wojsko, cła, prawodawstwo. To co uważa sią za urządzenia starożytne, to w istocie nadużycie sześciu małych dynastii Tang, Sung, Yuan i Wing. Odziedziczone metody rządzenia nie są niezmienne, lecz stale zmieniają sią na gorsze. Kto dziś upiera sią przy dawnych metodach nie rozumie ani wymogów dawnego rządu ani warunków nowego państwa i oddalił sią faktycznie od poglądów dawnych starych mądrców. Trzeba usunąć nadużycia dynastii, powrócić do praw dynastii Czen i Han. Uzyskamy wtedy pojęcie starych mędrców, z którymi można rządzić w nowożytnym państwie. Gdy rozsądni i zacni ludzie dążą do reform i kolejno je realizują, gdy podjęli z powagą i zapałem dzieło ogólnego przekształcenia tak, że w ciągu miesięcy i lat tworzy sią nowy system, w ciągu 10 lat staniemy sią potężni, za 20 lat nastąpi przebudowa naszej kultury. Będziemy mogli odzyskać nasze tereny na pograniczu, zaspokoić naszą zemstą i zadośćuczynić naszej hańbie. Mała Japonia przez 10 lat stała sią tak silną, że mogła sięgnąć po nowe tereny. Przyczyną słabości Chin jest trwanie przy starym. U góry mamy za dużo czci, na dole za mało zrozumienia. Szanujemy księcia-monarchę ale od generalnego gubernatora, do gubernatora, do ludu jest długa droga poprzez sędziów, skarbników, prefektów, urzędników, droga tak długa jak wiele drzwi oddziela w urzędach urzędnika od ludu. Trzeba lepiej poznać nastrój ludu. Jeśli nie nastąpi odrodzenie, barbarzyńcy z zewnątrz a lud zaagitowany z wewnątrz powalą państwo. Cesarzowa i cesarz niech pamiętają, że spoczywa na nich odpowiedzialność przed przodkami.
Wybór tekstów do historii powszechnej 1871-1900, opracował J. Dutkiewicz, Łódź 1960, str. 225
A. Określ rodzaj źródła i oceń wiarygodność autora.
B. Wymień najważniejsze oznaki słabości państwa chińskiego.
C. Nazwij i wyjaśnij przedstawioną w źródle kluczową patologię władzy.
D. Wymień państwa, które w największym stopniu zagrażały Chinom.