1. 7. Totalitaryzmy dwudziestolecia międzywojennego

I. Powstanie Związku Socjalistycznych Republik Sowieckich (ZSRS)

1. Rewolucje w Rosji w czasie I wojny światowej

a. rewolucja lutowa – obalenie caratu i ustanowienie republiki ( 23 II1917 r.)

b. rewolucja październikowa – przewrót bolszewicki pod przywództwem Włodzimierza Lenina, który doprowadził do obalenia republiki i przejęcia władzy przez komunistów (24 X 1917 r.)

2. W 1922 r. utworzono Związek Socjalistycznych Republik Sowieckich (ZSRS)

a. po zlikwidowaniu konkurencyjnych partii pełnię władzy zdobyła Wszechzwiązkowa Komunistyczna Parta (bolszewików) – WKP(b)

b. w państwie wprowadzono tzw. dyktaturę proletariatu

c. po śmierci Lenina całą władzę w swoim ręku skupił Józef Stalin – kult jednostki

3. Przemiany gospodarcze – służyły budowie społeczeństwa bezklasowego

a kolektywizacja

– sowchozy – wielkie gospodarstwa państwowe

– kołchozy – spółdzielnie

b. nacjonalizacja przemysłu

c. przyśpieszona industrializacja

d. centralne zarządzanie gospodarką

4. Terror komunistyczny

a. Działalność tajnej policji

– Czeka

– OGPU – Zjednoczony Główny Zarząd Polityczny

– NKWD – Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych

– łagry

– Gułag – Główny Zarząd Obozów

d. Wielki Głód (1932-1933)

c. wielka czystka (1936-1938)

– eliminacja rywali politycznych przez Stalina

– czystka w Armii Czerwonej

d. indoktrynacja i zwalczanie konkurencyjnych światopoglądów – walka z Kościołem

II. Faszyzm włoski.

1. Powojenny kryzys wewnętrzny we Włoszech:

a. rozczarowanie warunkami traktatu pokojowego

b. bezrobocie spowodowane demobilizacją wojska i redukcją produkcji zbrojeniowej

2. Powstanie organizacji faszystowskich:

a. Związku Włoskich Kombatantów (fascio=wiązki — faszyzm),

b. przekształcenie się Związku Włoskich Kombatantów w Narodową Partię Faszystowską (NPF)

c. działalność Benito Mussoliniego – duce

d. walka z komunizmem i socjalizmem

3. Przejęcie władzy przez faszystów:

a. „marsz na Rzym” – październik 1922 r.

b. powierzenie przez króla Wiktora Emanuela III funkcji premiera Benito Mussoliniemu

c. Włochy państwem totalitarnym:

– dyktatura Narodowej Partii Faszystowskiej

– tworzenie systemu korporacyjnego (korporacjonizm)

– terror

4. Żróła sukcesu włoskich faszystów :

a. ustawodawstwo socjalne

b. skuteczna walka z bezrobociem

c. poprawa stanu opieki zdrowotnej i edukacji

III. Powstanie nazizmu w Niemczech

1. Przekonania Niemców na temat klęski w I wojnie światowej:

a. mit o „ciosie w plecy”

b. „dyktat wersalski”

2. Kryzys powojenny.

a. bezrobocie

b. hiperinflacja

2. Narodziny nazizmu

a. powstanie Narodowosocjalistycznej Niemieckiej Partii Robotników (NSDAP) – pod przywództwem Adolfa Hitlera

c. cechy faszyzmu:

– nacjonalizm

– antysemityzm

– antykomunizm

– antydemokratyzm

3. Przejęcie władzy przez Adolfa Hitlera i budowa państwa totalitarnego

a. zwycięstwo NSDAP w wyborach parlamentarnych w 1932 r.

b. Powierzenie funkcji kanclerza Adolfowi Hitlerowi – 30 I 1933 r. – Hitler ogłosił się Führerem

4. Stopniowa likwidacja swobód demokratycznych

a. delegalizacja partii opozycyjnych – budowa systemu monopartyjnego

b. utworzenie SS  (policja partyjna NSDAP) i Gestapo

c. tworzenie obozów koncentracyjnych

d. fundamentem nazizmu był  rasizm:

– ustawy norymberskie (1935 r.) – ograniczenie praw obywatelskich ludności żydowskiej

– „noc kryształowa” – pogromy żydowskie (9.XI.1938 r.)

e. indoktrynacja

 IV. Ekspansja państw totalitarnych

1. Ekspansja III Rzeszy – Lebernsraum (przestrzeń życiowa)

a. Anschluss Austrii – 12 III 1938 r.

b. układ monachijski – zagarnięcie tzw. Sudetenlandu (terytorium Czechosłowacji, zamieszkałe przez mnijeszość niemiecką) – 30 IX 1938 r.

2. Faszystowskie Włochy przystąpiły do budowy Wielkich Włoch

3. Narzędziem imperializmu sowieckiego stały się

a. idea komunistycznego internacjonalizmu

b. Międzynarodówka Komunistyczna (Komintern)