3. 4. Życie społeczne w Polsce w latach 1944-1956
1. Próby kreowania nowego społeczeństwa
a. kreowany przez komunistów tzw. „nowy człowiek” miał spełniać wymogi ideologii marksistowsko-leninowskiej
b. metody oddziaływania władz komunistycznych na społeczeństwo
– zastraszanie i terror
c. dla celów propagandowych wykorzystywano radio, kino i plakaty
2. Organizacje młodzieżowe
a. władze komunistyczne zlikwidowały Związek Harcerstwa Polskiego (ZHP)
b. na Kongresie Jedności Młodzieży powołano Związek Młodzieży Polskiej (ZMP) – 1948 r.
– była to organizacja wzorowana na sowieckim Komsomole
– jej głównym zadaniem była indoktrynacja w duchu komunistycznym
– w ramach swojej działalności ZMP organizowało masowe impresy, pogadanki polityczne, manifestacje
– członkowie ZMP byli wykorzystywani do inwigilowania społeczeństwa
c. w 1948 r. powstała paramilitarna organizacja „Służba Polsce” (jej członków nazywano junakami), która
– prowadziła szkolenie wojskowe młodzieży
– prowadziła intensywną indoktrynację
– organizowała brygady robotnicze, wykorzystywane na wielkich budowach
d. narzędziem komunistycznej indoktrynacji stała się szkoła
– programy nauczania były nasycone treściami komunistycznymi
– uczniowie byli wychowywani w duchu kultu Józefa Stalina i Bolesława Bieruta
3. Cenzura
a. w 1946 r. został utworzony Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk
b. obowiązywała cenzura prewencyjna – utwory przeznaczone do rozpowszechniania musiały uzyskać akceptację cenzorów jeszcze przed ich opublikowaniem
c. treści zakazane:
– zakazana była krytyka komunistycznej władzy we wszystkich formach twórczości
– obowiązywał zakaz rozpowszechniania informacji na temat rządu polskiego na uchodźstwie i Armii Krajowej
– nie wolno było informować o pakcie Ribbentrop-Mołotow, zbrodni katyńskiej i inkorporacji przez ZSRS Kresów Wschodnich
4. Socrealizm
a. doktryna w literaturze, sztuce, filmie i muzyce, wprowadzona w ZSRS na początku lat 30. XX w., a po II wojnie światowej narzucona w innych państwach bloku sowieckiego
b. socrealizm służył propagandzie komunistycznej
5. Zagospodarowanie Ziem Odzyskanych
a. w propagandzie komunistycznej Ziemiami Odzyskanymi nazywano ziemie należące przed II wojną światową do Niemiec, włączone do Polski na mocy postanowień konferencji poczdamskiej: Śląsk, część Pomorza Zachodniego i Brandenburgii po linię Odry i Nysy Łużyckiej oraz południowa część Prus Wschodnich
b. w celu ich sprawnego zagospodarowania utworzono Ministerstwo Ziem Odzyskanych
c. ludność niemiecka, zamieszkująca te tereny, musiała je opuścić
d. ziemie te były następnie zasiedlane gł. przez przesiedleńców z Kresów Wschodnich
e. w pierwszych latach po wojnie opuszczone gospodarstwa stawały się łupem tzw. szabrowników
6. Formy oporu społecznego
a. powstawały tajne organizacje młodzieżowe o charakterze samokształceniowym
b. komunistyczny monopol informacyjny starały się przełamać zachodnie rozgłośnie radiowe:
– BBC
– Radio Wolna Europa